het toelaten van gevoel: een experiëntiële benadering kenmerkt
In het boek Acceptance and Commitment Therapy: an experiential approach to behavior change uit 1999 beschrijft Hayes samen met Wilson en Strosahl het fundament van ACT. Dit boek werd in 2016 herzien en kreeg een nieuwe ondertitel: Acceptance and Commitment: the proces and practice of mindful change.
Lijden is niet hetzelfde als pijn
De kern van ACT bestaat uit de overtuiging dat lijden niet ontstaat door een verschijnsel zelf, voor het gemak pijn genoemd, maar de manier waarop iemand met die pijn omgaat en zich verhoudt tot die pijn.
Het vergroten van mentale flexibiliteit
ACT richt zich daarmee niet zozeer op het wegnemen van symptomen, maar heeft als doel het bevorderen van mentale flexibiliteit. Dat betekent dat je stopt je te verzetten tegen pijn en deze in plaats daarvan toelaat, misschien zelfs omarmt. Het experiëntiële in ACT slaat op het opheffen van “gevoels-vermijding”. Je gaat leren om iets te doen ook al doet het pijn. Pijn kan daarmee ook emotionele pijn zijn zoals angst. In onderstaande video zie je Steven Hayes met dit principe aan het werk.
Je waarden zijn richtinggevend
De relatie tot de pijn wordt daarmee anders. In plaats van te focussen op het verminderen van klachten, wil de ACT-benadering je stimuleren om je te richten op wat belangrijk is in je leven. Daarmee krijgt de pijn een minder prominente, leidende (met korte ei) rol in het leven en ontstaat meer ruimte voor zaken die er écht toe doen. In plaats van je te laten drijven door gevoel, laat je je drijven door je waarden.
De zes elementen van ACT
Het ACT-model bevat zes verschillende elementen die jou helpen om psychologische flexibiliteit versterken.
Acceptatie. Actief toelaten (soms zelfs opzoeken) van gedachten, gevoelens of lichamelijke sensaties zonder hier controle op uit te willen oefenen en zonder te vermijden!
Defusie. Je neemt afstand nemen van gedachten en leert dat een gedachte slechts iets is dat je brein produceert. Een gedachte is een mentale gebeurtenis.
Leer je ‘waarnemende ik’ kennen. Er is een verschil tussen de inhoud van het zelf en het observerende zelf.
Mindfulness. Je leert bewust aanwezig zijn in het hier-en-nu. Hierdoor leer je meer beschouwend naar mentale ervaringen kijken in plaats van er direct op te reageren.
Commitment. Je maakt stap voor stap een afspraak met jezelf om iets te gaan doen. Hierbij gaat het om de bereidheid om iets écht lastigs toch te doen.
Door op de links in de bijbehorende stappen te klikken, vind je meer informatie over elk element inclusief een heldere metafoor en een bruikbare opdracht.