Algemene psychische gezondheid

Psychische gezondheid is méér dan de afwezigheid van psychische klachten. Het gaat over je goed voelen in je dagelijks leven, succesvol omgaan met tegenslagen, verbonden blijven met anderen en tegelijkertijd trouw blijven aan jezelf. Gezonde mensen zijn niet per se altijd vrolijk of succesvol, maar kunnen gaan adequaat om met spanning, zoeken steun, geven betekenis  aan moeilijke ervaringen en blijven zichzelf ontwikkelen.

Bouwstenen van psychische gezondheid

Op deze pagina lees je over de belangrijkste bouwstenen van je algemene psychische gezondheid. Hoe meer van deze elementen je gebruikt, hoe steviger je staat!

• Psychologische veiligheid 
  In een omgeving waar je niet jezelf mag zijn, schiet echte ontwikkeling tekort. Psychologische veiligheid betekent dat je je zonder angst voor afwijzing kunt uiten. Dit geldt zowel op de werkvloer als in relaties én in hoe je met jezelf omgaat. Veiligheid betekent: mogen twijfelen, leren, emoties tonen, zonder dat je bang hoeft te zijn dat dat tegen je gebruikt wordt.
• Beweging
  Lichaamsbeweging is niet alleen goed voor je conditie, maar ook voor je stemming, concentratie, slaap en zelfvertrouwen. Fysieke activiteit helpt je stresshormonen af te bouwen en vergroot je veerkracht. Dagelijks bewegen, of het nu wandelen, fietsen of sporten is, werkt als een natuurlijk antidepressivum en draagt bij aan een heldere geest.
• Slapen
  Slaap is geen knop die je aan of uit zet, maar een proces dat beïnvloed wordt door hoe je overdag leeft. Tijdens de slaap verwerken we emoties, laden we op en komen lichaam en geest tot rust. Slaapproblemen ondermijnen vrijwel elk aspect van psychische gezondheid. Regelmaat, een vaste avondroutine en een goede balans tussen inspanning en ontspanning zijn onmisbaar.
• Vriendschap en verbondenheid 
  Mensen zijn sociale dieren. Verbondenheid met anderen biedt steun, zingeving en relativering. Een goed gesprek, een arm om je schouder of gewoon iets kunnen delen, helpt ons beter met onze emoties om te gaan. Chronische eenzaamheid daarentegen vergroot het risico op angst, depressie en lichamelijke klachten. Investeer in vriendschappen en wees zelf ook beschikbaar voor anderen.
• Assertiviteit
  Grenzen stellen en aangeven waar je behoeften liggen, is geen luxe. Assertiviteit is de vaardigheid om jezelf serieus te nemen zonder de ander tekort te doen. Veel mensen zijn over-aangepast of juist té aanvallend, wat leidt tot frustraties of conflicten. Assertieve communicatie bevordert zelfrespect, duidelijkheid en verbinding.
• Ontspanning
  Tijd nemen om te ontspannen is essentieel om te herstellen van inspanning. Dit geldt niet alleen voor het lichaam, maar juist ook voor je brein. Ontspanning activeert het parasympatische zenuwstelsel, dat zorgt voor herstel, rust en spijsvertering. Regelmatige ontspanning (bijvoorbeeld door ademhalingsoefeningen, muziek luisteren of in de natuur zijn) verlaagt het stressniveaus en voorkomt uitputting.
• Uitdaging 
  Zonder uitdaging verarmd het leven, met te veel uitdaging raken we overspoeld. Psychische gezondheid vraagt om een gezonde dosis uitdaging: taken die je net iets uit je comfortzone halen, die betekenisvol zijn en aansluiten bij je waarden. Denk aan een nieuw project, een leerdoel, een moeilijk gesprek aangaan. Groei ontstaat waar je een beetje ongemak verdraagt in dienst van iets dat voor jou waardevol is!
• Autonomie
  Mensen hebben behoefte aan invloed op hun keuzes en levensrichting. Autonomie betekent dat je niet slechts leeft naar de verwachtingen van anderen, maar zelf richting geeft aan wat belangrijk voor je is. Dit vraagt zelfkennis, reflectie en moed. Te weinig autonomie vergroot het risico op uitputting en somberheid; ruimte voor eigen regie daarentegen versterkt motivatie en vitaliteit!
• Zingeving 
  Psychische gezondheid hangt nauw samen met het gevoel dat je leven ergens over gaat. Dit hoeft niet groots of spiritueel te zijn, je kunt het ook vinden in je gezin, je werk, vrijwilligerswerk of creativiteit. Zingeving helpt om moeilijke dingen te verdragen, omdat ze er toe doen. Wie weet waarom hij iets doet, houdt het langer vol!
• Emotieregulatie
  Emoties komen en gaan. Hoe je ermee omgaat, is bepalend voor je psychische stabiliteit. Gezonde emotieregulatie betekent dat je emoties herkent, accepteert en er gepast mee omgaat. Onderdrukking of ontploffing zijn vaak twee uitersten. Het leren verdragen en richting geven aan je binnenwereld is een belangrijke psychologische vaardigheid.
• Zelfreflectie 
  mentale gezondheid vraagt om het vermogen om jezelf onder de loep te nemen. Niet om jezelf te veroordelen, maar om te kunnen bijsturen. Wat voel ik eigenlijk? Waar loop ik in vast? Wat wil ik anders doen? Zelfreflectie opent de deur naar groei en maakt je minder afhankelijk van externe omstandigheden.

Deze bouwstenen vormen samen een stevig fundament onder je psychische welbevinden. Ze versterken elkaar: wie beter slaapt, heeft meer energie om te bewegen. Wie zich verbonden voelt, durft eerder hulp te vragen. Wie autonoom leeft, vindt eerder zingeving (omgekeerd gelden deze zaken overigens hetzelfde). Vanuit deze basis kun je, als dat nodig is of je daarin geïnteresseerd bent, verder bouwen met concrete methodes zoals cognitieve gedragstherapie, acceptance and commitment therapy (ACT) en mindfulness.