Positieve Psychologie

Vanaf de beginjaren van de klinische psychologie zijn we jarenlang vooral gericht geweest op wat er mis gaat met mensen. Op depressie, angststoornissen, trauma, verslaving: zo’n beetje alles wat ‘niet goed functioneert’. Dat is zeer zeker belangrijk werk en kan van grote hulp zijn. Maar op een dag stelde professor Martin Seligman zichzelf een simpele maar revolutionaire vraag:

“Wat als psychologie zich niet alleen richt op het repareren van het negatieve, maar ook op het bouwen van het positieve?”

Wat maakt dat sommige mensen opbloeien, zich verbonden voelen en optimistisch blijven, zelfs wanneer zij grote tegenslagen hebben meegemaakt? Waarom voelen sommige mensen zich niet alleen vrij van klachten, maar ook diep tevreden, betrokken en zinvol? Dat is het begin geweest van wat we nu noemen Positieve Psychologie.

Wat is Positieve Psychologie?

Positieve Psychologie is een wetenschappelijke benadering van welzijn. Het is géén ‘think happy’-idee of oppervlakkige positiviteit. We negeren de donkere kanten van het leven zeker niet. Integendeel, die erkennen we voluit. Maar we kiezen ervoor om daarnaast te focussen op:

• Wat er goed gaat in jouw leven
• Waar jij kracht uit haalt
• Wat jou betekenis en zingeving geeft
• Wat jou helpt groeien als mens

Want mentale gezondheid is meer dan de afwezigheid van klachten. Het is ook de aanwezigheid van veerkracht, plezier, verbondenheid, doelgerichtheid en hoop.

Wat gaan we doen?

De komende weken gaan we samen werken aan jouw welzijn, gebaseerd op vijf pijlers. Deze vormen samen het zogenaamde PERMA-model, een acroniem dat staat voor:

• Positive Emotions – Kun je leren om vaker vreugde, dankbaarheid, hoop of verwondering te ervaren?
• Engagement – Ben je soms zó verdiept in iets dat je de tijd vergeet? Wat zijn jouw ‘flow’-momenten?
• Relationships – Hoe zit het met jouw relaties? Voel je je verbonden met anderen?
• Meaning – Waar doe je het allemaal voor? Wat geeft jouw leven betekenis?
• Accomplishment – Waar ben je trots op? Wat wil je bereiken?

Daarnaast zullen we ook stilstaan bij je sterke kanten, bij zelfcompassie, toekomstvisie, en bij wat psychologen ‘posttraumatische groei’ noemen:  het vermogen om sterker uit moeilijke tijden te komen.

Hoe ziet dat er concreet uit?

In de verschillende stappen zullen we onder andere werken met oefeningen en reflecties. Hier zijn een paar voorbeelden van wat je kunt verwachten:

• Dankbaarheidsbrief: een brief schrijven aan iemand die belangrijk voor je is (of is geweest), maar die je dat nooit echt hebt verteld.
• Kracht- en hulpbronnen: je ontdekt jouw krachten en hulpbronnen en hoe je ze vaker kunt inzetten.
• Optimisme-oefening: leren denken in realistische hoop in plaats van rampdenken.
• Zinvolle doelen stellen: we stellen doelen die resoneren met jouw diepste waarden.
• Mindfulness & flow: technieken om meer op te gaan in het moment en uit je hoofd te komen.

Je hoeft niet te graven in je jeugd om te zoeken naar allerlei ellende uit het verleden. Onze blik is vooral gericht op het nu en op de toekomst. We bouwen, in plaats van dat we alleen repareren.

En wat als ik me juist slecht voel?

Positieve Psychologie negeert negatieve emoties niet. Die zijn net zo waardevol als positieve emoties. Verdriet, angst of boosheid zijn vaak signalen van iets belangrijks. Maar wat we wél willen voorkomen, is dat je erin blijft hangen of dat ze je identiteit gaan bepalen. Je bent niet depressief — je ervaart depressieve gevoelens. En dat is een belangrijk verschil!

Onderzoek laat zien dat het trainen van positieve emoties (juist in moeilijke tijden) kan bijdragen aan een sneller herstel, meer veerkracht en minder terugval. Dus zelfs als je je rot voelt, is er ruimte om te oefenen met dankbaarheid, met hoop en met betekenis.

Werkt dit echt?

Absoluut. Deze therapievorm is gebaseerd op tientallen jaren van wetenschappelijk onderzoek. Studies tonen aan dat interventies vanuit de Positieve Psychologie kunnen leiden tot:

• Minder depressieve klachten
• Meer optimisme
• Meer sociale verbondenheid
• Betere gezondheid en minder stress
• Een verhoogd gevoel van levensgeluk

Let op: het is geen quick fix. Het is een proces waarin je consequent aandacht gaat besteden aan de bovenstaande principes. Je zult merken dat zelfs kleine veranderingen, grote effecten kunnen hebben op je gevoel van welbevinden en welzijn.

Wat is belangrijk voor jou?

Drie dingen:

• Openheid – stel je open om te reflecteren, ook op wat wél werkt in je leven. Ook al voelt dat raar of past het niet bij je stemming!
• Actieve inzet – denk aan het bijhouden van een positief dagboek, het uitvoeren van opdrachten of het oefenen met een andere mindset. Je zult energie en volharding moeten gebruiken om jezelf te trainen werkelijk een andere mindset te vormen.
• Geduld – groei is geen rechte lijn. Wees mild voor jezelf.

Tot slot

Je hoeft geen ‘ander mens’ te worden. Wat we hier doen, gaat niet over perfectie. Het gaat over het versterken van jouw psychologisch kapitaal: hoop, optimisme, veerkracht en zelfvertrouwen. Je leert je sterke kanten kennen én gebruiken, zelfs als het leven tegenzit!

Geraadpleegde bronnen en aanbevolen literatuur

Seligman, M. E. P. (2011). Flourish: A Visionary New Understanding of Happiness and Well-Being. New York: Free Press.
Seligman, M. E. P. (2002). Authentic Happiness: Using the New Positive Psychology to Realize Your Potential for Lasting Fulfillment. New York: Free Press.
Peterson, C., & Seligman, M. E. P. (2004). Character Strengths and Virtues: A Handbook and Classification. New York: Oxford University Press.
Fredrickson, B. L. (2009). Positivity: Top-Notch Research Reveals the 3-to-1 Ratio That Will Change Your Life. New York: Crown.

Lyubomirsky, S. (2007). The How of Happiness: A Scientific Approach to Getting the Life You Want. New York: Penguin.
Schotanus-Dijkstra, M., ten Klooster, P. M., Drossaert, C. H. C., Pieterse, M. E., Bolier, L., Walburg, J. A., & Bohlmeijer, E. T. (2016). Measuring flourishing: The impact of operational definitions on the prevalence of high levels of well-being. Journal of Positive Psychology, 11(3), 275–285.

Bohlmeijer, E. T., Hulsbergen, M. (2018). Voluit leven: Mindfulness of de kunst van het aanvaarden. Amsterdam: Boom.

VIA Institute on Character – www.viacharacter.org