Acceptance and Commitment Therapy

De grondlegger van de Acceptance and Commitment Therapy (ACT) is klinisch psycholoog en onderzoeker Steven Hayes (Verenigde Staten van Amerika, 1948). Hij groeide op in een emotioneel instabiel gezin waar met name zijn moeder te kampen had met mentale problemen. Hij ontwikkelde een hang naar controle en perfectionisme, iets dat hem later op zou breken en wat hem aanzette tot het ontwikkelen van ACT. Deze thuissituatie bracht hem ertoe psychologie te gaan studeren in California. Na zijn afstuderen, koos Hayes ervoor een promotietraject op het gebied van gedragsanalyse te gaan volgen aan de West Virginia University (WVU). De WVU was een broeinest van radicaal behavioristen. Veel docenten aan deze universiteit zijn sterk beïnvloed geraakt doordat zij met de grote Skinner (een van de grondleggers van de huidige gedragstherapie) hebben samengewerkt. Hayes was mede daardoor aanvankelijk een gedragstherapeut pur sang die veel waarde hechtte aan puur observeerbaar gedrag. Hij ontwikkelde therapeutische programma’s die gebaseerd waren op bijvoorbeeld gedragsactivatie en ‘contingency learning’ en waarbij de invloed van cognities (gedachten) nog weinig van invloed werden geacht.

ACT ontstaat uit ervaringsdeskundigheid

Eind jaren 70/begin jaren 80 was Hayes een jonge, ambitieuze academicus. Hij had net zijn promotietraject afgerond aan de WVU (1977) en heeft een betrekking aan de University of North Carolina (Greensboro) gekregen als assistant professor. Tijdens een lezing die hij gaf als jonge docent verloor hij, achteraf door te hard te hebben gewerkt in combinatie met een enorme controlebehoefte, een paniekaanval. Hij is de collegezaal hals over kop uitgerend, volledig ontregeld. Na die eerste paniekaanval volgden er meer, vaak in situaties waarin hij moest spreken, presenteren of lesgeven. Hij begon controlemechanismen te ontwikkelen zoals specifieke rituelen, ademtechnieken en vermeed lezingen meer en meer – wat de klachten op de lange termijn verergerde.

Van vechten naar toelaten

Hayes probeerde van alles (vanuit zijn gedragstherapeutische achtergrond) om zichzelf van zijn klachten af te helpen maar niets hielp hem blijvend. Dit leidde bij hem tot het besef dat de strijd (vanuit controle) tegen zijn innerlijke ervaringen de paniek juist in stand hield en dat acceptatie (loslaten van controle) van de klachten nodig was.

In A Liberated Mind (2019) beschrijft Hayes hoe hij in een moment van volledige paniek, knielend in zijn werkkamer, de strijd met zijn angst opgaf. Hij omschrijft dit innerlijke keerpunt als volgt: “I will feel this—because it’s important. Because this is my life, and I want to live it… the moment I said: ‘I will feel this,’ something in me relaxed.”

Mentale flexibiliteit

Hij merkte dat het effect van zijn verzet plotseling wegviel. De paniek was er nog steeds, maar het leek te veranderen van vorm: het is niet langer de vijand waar hij mee samenhing en waar tegen gevochten moest worden, maar hij besefte dat zijn paniek gezien kan worden als een beleving net als alle andere emoties. “There was a kind of softening. A sense of space opened up inside me.” De relatie met de paniek veranderde en er ontstond ruimte om zich te focussen op wat écht belangrijk was. Door deze nieuwe verhouding tot zijn emotie, ontstond minder lijden en meer mentale flexibiliteit. Precies dat is de kern van de Acceptance and Commitment Therapy die hij in de jaren hierna verder uitwerkt tot de therapievorm die het nu is.

Meer weten over Acceptance and Commitment Therapy en hoe je het kunt toepassen in je dagelijks leven? Lees hier.

Wellicht ook interessant voor jou: een interview door Lex Bohlmeijer met filosoof Patricia de Vries over angst.

Geraadpleegde bronnen

Hayes, S. C. (2019). A liberated mind: How to pivot toward what matters. Avery.

Hayes, S. C., Luoma, J. B., Bond, F. W., Masuda, A., & Lillis, J. (2006). Acceptance and Commitment Therapy: Model, processes and outcomes. Behaviour Research and Therapy, 44(1), 1–25. https://doi.org/10.1016/j.brat.2005.06.006

Hayes, S. C., Strosahl, K. D., & Wilson, K. G. (2012). Acceptance and Commitment Therapy: The process and practice of mindful change (2nd ed.). Guilford Press.

Hayes, S. C., Barnes-Holmes, D., & Roche, B. (2001). Relational frame theory: A post-Skinnerian account of human language and cognition. Plenum Press.

Villatte, M., Villatte, J. L., & Hayes, S. C. (2016). Mastering the clinical conversation: Language as intervention. Guilford Press.

Association for Contextual Behavioral Science. (z.d.). ACT research. https://contextualscience.org/act_research